XI Międzynarodowy Kongres Nauk Historycznych odbył się w Sztokholmie w dniach 21-28 sierpnia 1960 r. Atmosfera ideologiczna wydarzenia osadzonego w neutralnej Szwecji w okresie zimnej wojny była zasadniczo kształtowana przez rosnące napięcia międzynarodowe w Europie i poza nią. Zalety i wady marksizmu w jego różnych formach były głównym tematem debaty, podobnie jak bardziej ogólna kwestia historii strukturalnej i sposobów pisarstwa historycznego wywodzących się z tradycji historyzmu.

W Kongresie udział wzięło nieco ponad 2000 osób (wraz z osobami towarzyszącymi). Mniej więcej tyle samo co w Rzymie pięć lat wcześniej. Większość kontynentów miała swoich przedstawicieli – od Cypru i Maroka po Indonezję i Mongolię. Nie było natomiast reprezentantów Chin i Afryki subsaharyjskiej. Dominowali historycy z Europy i Ameryki Północnej, co znalazło odzwierciedlenie w językach używanych podczas sesji. Preferowany był język angielski, francuski i niemiecki.

Głównym organizatorem kongresu był Torvald T:son Höjer, profesor Uniersytetu w Sztokholmie . Współpracowali z nim między innymi Sir Charles Webster, były prezes British Academy i Hans Kohn z City College of New York. Starali się oni chronić integralność naukową Kongresu przed „partyzanckimi” atakami ideologicznymi, ale udało im się to tylko częściowo. Sporo uczestników skarżyło się bowiem na kontrowersyjne wystąpienia i nienaukowe kłótnie.

Jednym z nich był Sten Carlsson, profesor historii na Uniwersytecie w Uppsali. W obszernym sprawozdaniu w szwedzkim dzienniku „Svenska Dagbladet” (3 września 1960 r.) napisał jak Peter Laslett, Werner Conze, Halvdan Koht i Hans Rothfels próbowali spojrzeć na marksistowską interpretację historii z pewnej perspektywy, ale zostali ostro skrytykowani przez jej ortodoksyjnych zwolenników z Europy Wschodniej. Jednocześnie, według Carlssona, w przeciwieństwie do Kongresu w 1955 r., historycy z krajów Bloku Wschodniego wygłosili szereg „wyrafinowanych” referatów. Wymienił szczególnie Władysława Czaplińskiego z Polski i Arkadija Ławrowicza Sidorowa ze Związku Radzieckiego. Pomimo konfliktów ideologicznych, które ograniczały intelektualną dyskusję, Carlsson, sam nie będąc komunistą, z optymizmem spoglądał na rozwój historiografii w Europie Wschodniej.

Bibliografia

1. 11. congres international des sciences historiques, Stockholm, 21-28 aout 1960, Stockholm 1960
2. 11e congrés international des sciences historiques: rapports, vol. 1-5, Stockholm 1960
3. Actes du congres. XIe Congres international des sciences historiques, Stockholm, 21-28 aout 1960, Stockholm 1962
4. F. Braudel, Stockholm 1960, «Annales. Économies, Sociétés, Civilisations», 16 année, nr 3, 1961, s. 497-500
5. K.D. Erdmann, Towards a Global Community of Historians. The International Historical Congresses and the International Committee of Historical Sciences. 1898-2000, red. J. Kocka New York – Oxford 2005
6. Mouvements ouvriers et dépression économique de 1929 a 1939: étude et rapports préparés pour le VIIe colloque international de la Commission internationale d’distoire, ed. D. Fauvel-Rouif, Assen 1966
7. Résumés des communications. XIe Congres international des sciences historiques, Stockholm, 21-28 aout 1960, Stockholm 1960

Johan Östling