W dniach 10-17 sierpnia 1980 roku w stolicy Rumunii, Bukareszcie, odbył się XV Międzynarodowy Kongres Nauk Historycznych. Na czele Komitetu Organizacyjnego stał przewodniczący rumuńskiej Akademii Nauk Społecznych i Politycznych Mihnea Gheorghiu.

W Kongresie udział wzięło ponad 2400 historyków z 67 krajów. Największa liczba uczestników pochodziła z Rumunii (648), Stanów Zjednoczonych (141), ZSRR (116), Japonii (108), Bułgarii (106) oraz Francji (100). Liczne były również delegacje Niemieckiej Republiki Demokratycznej (98), Hiszpanii (94), Republiki Federalnej Niemiec (90), Węgier (89) oraz Polski (75).
Podczas ceremonii otwarcia odczytano list prezydenta Rumunii Nicolae Ceauşescu. Głos zabrał też Vladimir Stepanek, przedstawiciel UNESCO. Wykłady podczas ceremonii otwarcia wygłosili Karl Dietrich Erdmann, prezydent Międzynarodowego Komitetu Nauk Historycznych, który mówił o ekumenicznej wspólnocie historyków, oraz Ştefan Pascu, przewodniczący Narodowego Komitetu Historyków Rumuńskich, który przedstawił genezę narodów romańskich.

Na program Kongresu złożyły się 144 sesje podzielone na trzy grupy tematyczne: 4 tzw. wielkie tematy, 4 panele metodologiczne oraz 4 sekcje chronologiczne. Pierwszy z tematów przewodnich poświęcony był Europie Wschodniej jako obszarowi spotkania się cywilizacji, drugi dotyczył problemu pokoju i jego form na przestrzeni wieków, trzeci państw federacyjnych i pluralistycznych, a czwarty miejsca kobiet w społeczeństwie.

Sesje metodologiczne dotyczyły kwestii języka narracji historycznej, znaczenia i roli edukacji historycznej, problemów i metod historii mówionej oraz zagadnień demografii, epidemii i ekologii.
Sekcje chronologiczne podzielone zostały na okres antyku, średniowiecze, czasy nowożytne i dzieje najnowsze. Starożytnicy i mediewiści dyskutowali przede wszystkim nad relacjami Wschód-Zachód, cywilizacjami i społeczeństwami oraz przemianami społecznymi i ekonomicznymi. W odniesieniu do epoki nowożytnej nacisk położono na trzy płaszczyzny: relacje pomiędzy kontynentami i narodami, relacje między ideami i społeczeństwami oraz na gospodarkę. Sekcja historii najnowszej skupiła się na czterech obszarach tematycznych: relacjach międzynarodowych, relacjach między polityką wewnętrzną a ekonomią, społeczeństwach, pracy i zarządzaniu w przemyśle w XX wieku.

Podczas obrad Kongresu odbyły się ponadto liczne spotkania międzynarodowych komisji i organizacji afiliowanych przy MKNH (m.in. International Association of Byzantine Studies, International Economic History Association, International Association for Legal and Institutional History, African Historians Association, International Commission of History of Social Movements and Social Structures, International Commission for the History of Towns, International Commission for Historical Demography, International Commission for Diplomacy) i stowarzyszeń nieafiliowanych (m.in. European Association for Contemporary History, Working Group on the Application of Mathematical Methods in History). Na Kongresie powołano do życia międzynarodową komisję historiograficzną (International Commission for Historiography).

Podczas ceremonii zamknięcia Kongresu prof. Aleksander Gieysztor (nowo wybrany przewodniczący MKNH) podsumował obrady i podziękował rumuńskim gospodarzom za dobrą organizację.

Kongres w Bukareszcie zaowocował licznymi publikacjami – zbiorami referatów oraz specjalnymi tomami czasopism wydanymi przez niektóre komitety narodowe. Na przykład rumuńscy historycy opublikowali specjalne numery „Nouvelles études d`histoire” (1-2/1980), „Revue des Études Sud-Est Européennes” (2/1980), „Revista de Istorie” (7-8/1980), „Revue Roumaine d`histoire” (2-3/1980). Węgierscy historycy przygotowali dwa tomy serii „Études historiques”, a polscy tom „La Pologne au XVe Congres International des Sciences Historiques a Bucarest. Études sur l`histoire de la culture de l`Europe Centrale-Orientale”.

Bibliografia:

1. National Archives, National Historical Central Archives Service, Contemporary Archives Bureau, Fund of the Central Committee of the Romanian Communist Party – Department for Propaganda and Agitation, files 11/1980, 25/1980, 28/1980
2. D. Berindei, The 15th International Congress of Historical Sciences and the Participation of Romanian Historians, „Revista de Istorie”, t. 33 (1980), no 10, s. 1839-1855
3. XVe Congrès International des Sciences Historiques, Bucarest, 10-17 août 1980. Rapports, vol.1-3, Bucharest 1980
4. XVe Congrès International des Sciences Historiques, Bucarest, 10-17 août 1980. Actes, Bucharest 1982
5. F. Constantiniu, De la Răutu și Roller la Mușat și Ardeleanu, Bucharest 2007
6. I. Filipescu, Între propagandă și interes academic: Al XV-lea Congres internațional de științe istorice (București, 10-17 august 1980), „Arhivele Totalitarismului”, XXIV, no 90-91, 1-2/2016, s. 182-191
7. D. Hurezeanu, The 15th International Congress of Historical Sciences in Bucharest (August 10-17, 1980), „Studii și articole de istorie”, 1980, no 41-42, s. 36-50
8. Nouvelles études d`histoire, vol. 1-2, ed. Ș. Pascu, Ș. Ștefănescu, D. Berindei, Bucharest 1980
9. E. Siupiur, Publications périodiques parues à l`occasion du XVe Congrès International des Sciences Historiques, „Revue des Études Sud-Est Européennes”, t. 19 (1981), no 1, s. 170-172
10. The 15th International Congress of Historical Sciences (Bucharest, 1980). Documents, Information, Testimonies. (Documents, informations, témoignages), Bucharest 1980
11. F. Velimirovici, Istorie și istorici în România comunistă (1948-1989), Cluj-Napoca 2015