W dniach 6-12 sierpnia 1908 roku w stolicy Niemiec, Berlinie, odbył się III Międzynarodowy Kongres Nauk Historycznych. Na czele Komitetu Organizacyjnego stanął „triumwirat”: dyrektor generalny Królewskiego Archiwum Państwowego Reinhold Koser oraz profesorowie Królewskiego Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma w Berlinie Eduard Mayer i Ulrich von Wilamowitz-Moellendorff.
Podczas ceremonii otwarcia głos zabrał Reinhold Koser, który odczytał list kanclerza Rzeszy Bernharda von Bülowa. Mowy wygłosili także: sekretarz stanu Theobald von Bethmann–Hollweg, burmistrz Berlina Georg Reicke, sekretarz Królewskiej Pruskiej Akademii Nauk Arthur von Auwers oraz rektor Królewskiego Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma w Berlinie Carl Stumpf. Wykład podczas ceremonii otwarcia wygłosił ambasador USA w Niemczech, David Jane Hill, który przestawił kwestię powinności moralnych stojących przed historykami w dobie historiografii pisanej z perspektywy narodowej.
Na program Kongresu złożyło się 56 sesji podzielonych na posiedzenia ogólne (6) i sekcje tematyczne (50). Sekcje tematyczne obejmowały 8 dziedzin: historia starożytnego Wschodu, historia starożytnej Grecji i Rzymu, historia polityczna średniowiecza i czasów nowożytnych, historia idei i kultury średniowiecza i czasów nowożytnych, historia prawno-gospodarcza, historia Kościoła, historia sztuki, historia nauk pomocniczych historii. Powołano także podsekcję dotyczącą historii nauk przyrodniczych. Porządek obrad przewidywał w ramach sekcji podział na wykłady i dyskusję. Językami kongresowymi były: niemiecki, angielski, francuski, włoski i łacina.
W ramach sekcji tematycznych starożytnicy debatowali m.in. o staroegipskiej sztuce sepulkralnej. Mediewiści i nowożytnicy dyskutowali m.in. o kategoryzacji źródeł historycznych i ich wpływie na prowadzenie badań. W sekcji historii Kościoła debatę wywołał problem początków organizacji kościelnej w protestantyzmie. Szczególne zainteresowanie wzbudził też wykład Ericha Marcksa z Seminarium Historycznego w Hamburgu na temat młodości Ottona von Bismarcka.
W ramach sesji ogólnych skupiono się na zagadnieniach bardziej przekrojowych, m.in. na problemie periodyzacji historii sztuki czy na historii islamu. Dużym zainteresowaniem cieszył się wykład dyrektora Muzeum Egipskiego w Kairze Gastona Maspero, który przedstawił zagrożenia towarzyszące ochronnie zabytków starożytności oraz środki niezbędne dla ich skutecznego ratowania.
Uczestnicy Kongresu mieli do dyspozycji przygotowany przez gospodarzy obszerny drukowany program wydarzeń. Poza tym codziennie podczas obrad Kongresu ukazywał się biuletyn informacyjny, w którym zamieszczone były krótkie sprawozdania z odbytych danego dnia posiedzeń.
Dla uczestników Kongresu przygotowano program wydarzeń towarzyszących, obejmujący m.in. zwiedzanie berlińskich muzeów, archiwów i bibliotek oraz innych instytucji kultury i obiektów rekreacyjnych w Berlinie i okolicy. Z myślą o żeńskich uczestniczkach Kongresu organizatorzy powołali dla nich specjalny komitet (Damenkomitee), którego zadaniem była pomoc w organizacji ich pobytu w Berlinie.
Podczas ceremonii zamknięcia ogłoszono gospodarza kolejnego Kongresu, którym został Londyn. Ponadto, decyzją uczestników Kongresu, na wniosek delegacji włoskiej, zdecydowano się ufundować tablicę pamiątkową na domu rodzinnym Theodora Mommsena.
Bibliografia
- Programm des Internationalen Kongresses für historische Wissenschaften, Berlin, 6. bis 12 August 1908, Berlin 1908.
- „Kongress-Tageblatt. Internationaler Kongress für Historische Wissenschaften“, 1908, nr 1-7.
