W dniach 25 sierpnia-1 września 1985 roku Stuttgarcie odbył się XVI Międzynarodowy Kongres Nauk Historycznych. Na czele Komitetu Organizacyjnego stał przewodniczący Niemieckiego Związku Historyków Christian Meier.

W Kongresie udział wzięło blisko 2200 historyków z 59 krajów. Największa liczba uczestników pochodziła z Republiki Federalnej Niemiec (około 600), Stanów Zjednoczonych (117), Włoch (111), Japonii (111), Francji (92), Węgier (91), Wielkiej Brytanii (84), ZSRR (68), Polski (63), Niemieckiej Republiki Demokratycznej (61), Hiszpanii (59), Rumunii (57) oraz Czechosłowacji (51). W Kongresie po długiej przerwie wzięła udział oficjalna delegacja Chińskiej Republiki Ludowej (22 uczestników).

Podczas ceremonii otwarcia przemówienie powitalne wygłosili: prezydent RFN Richard von Weizsäcker oraz nadburmistrz Stuttgartu Manfred Rommel. Wykład inauguracyjny wygłosił Aleksander Gieysztor, prezydent Międzynarodowego Komitetu Nauk Historycznych.

Na program Kongresu złożyły się 3 tzw. wielkie tematy, 3 panele metodologiczne, 4 sekcje chronologiczne oraz obrady „okrągłych stołów”. Pierwszy z wielkich tematów poświęcony był Oceanowi Indyjskiemu jako obszarowi geograficzno-historycznemu i jego oddziaływaniu na kraje Azji i Afryki, drugi dotyczył obrazu „obcego” i związanej z nim kwestii inności, tożsamości i dyskryminacji, a trzeci ruchu oporu przeciwko faszyzmowi, nazizmowi i militaryzmowi japońskiemu do 1945 roku w kontekście przeciwstawiania się ludzi rządom własnym i kolaborującym.

Sesje metodologiczne dotyczyły kwestii poglądów Maxa Webera na metodologię historii, relacji między archeologią a historią oraz znaczenia filmu jako źródła historycznego. Sekcje chronologiczne podzielone zostały na starożytność, średniowiecze, nowożytność i współczesność. W odniesieniu do epoki antycznej nacisk położono na zagadnienie kulturotwórczej roli miasta oraz relacji między państwem i religią. Starożytnicy i mediewiści wspólnie dyskutowali na temat roli barier geograficznych w historii. Ponadto sekcja średniowieczna skupiła się na kwestii ruchów ludowych i religijnych oraz relacji między władzą a autorytetami. Specjaliści od nowożytności zajęli się: reformami religijnymi w Europie XVI wieku, monarchią absolutną w Europie i Azji, parlamentami i partiami politycznymi do 1914 roku, rolą religii w Afryce, stosunkami „małych państw” do przemian kulturalnych, politycznych i gospodarczych w latach 1750-1914 oraz relacjami kultury elitarnej do masowej od XVIII wieku (wspólnie ze specjalistami od historii najnowszej). Uczestnicy sekcji poświęconej współczesności dyskutowali ponadto nad sześcioma innymi obszarami tematycznymi: nowym wymiarem dyplomacji od 1914 roku, zatrudnieniem i bezrobociem po Keynesie, skutkami rozwoju motoryzacji, relacjami między obywatelami a administracją publiczną, przemianami społecznymi w krajach rozwijających się i relacjami pomiędzy partiami politycznymi, opinią publiczną i bezpieczeństwem narodowym. „Okrągłe stoły” poświęcono m.in. problemom źródeł historycznych (sprawie publikacji źródeł dziewiętnasto- i dwudziestowiecznych oraz czasopismom historycznym), obrazowi Azji w nowoczesnej myśli europejskiej, roli rodziny w historii. Ponadto odbyło się spotkanie na temat Historycy a problem zachowania pokoju, które zakończyło się apelem do narodów i rządów w sprawie pokoju i zaprzestania doświadczeń z bronią jądrową.
W czasie Kongresu odbyły się liczne spotkania komisji afiliowanych przy Międzynarodowym Komitecie Nauk Historycznych. Obradowały m.in. International Association of Byzantine Studies, Commission Internationle d’Histoire Maritime, International Economic History Association, International Federation of Societies and Institutes for the Study of the Renaissance, International Commission for the History of Towns, International Commission for the Slavic Studies, International Association of History of Law and Institutions, Commission internationale de diplomatique, International Society for History Didactics.

W czasie Kongresu wybrane zostały nowe władze Międzynarodowego Komitetu Nauk Historycznych. Ustępującego prezydenta Aleksandra Gieysztora zastąpił Ernesto de la Torre Villar z Meksyku.

Kongres w Stuttgarcie zaowocował licznymi publikacjami – zbiorami referatów oraz specjalnymi tomami czasopism wydanymi przez niektóre komitety narodowe.

Bibliografia:

1. Zespół Bundesarchiv, Verband der Historiker und Historikerinnen Deutschlands e.V., B 510
2. Max Weber, der Historiker, red. J. Kocka, „Kritische Studien zur Geschichtswissenschaft”, 73, red. H. Berding, J. Kocka, H.-U. Wehler, Göttingen 1986.
   XVI ? Congres International des Sciences Historiques, Stuttgart du 25 aout au 1er septembre 1985. Rapports, vol. 1-2, Stuttgart 1985.
3. XVI? Congres International des Sciences Historiques, Stuttgart du 25 aout au 1er septembre 1985. Actes, Stuttgart 1986.
4. P. Pleskot, Intelektualni sąsiedzi. Kontakty historyków polskich ze środowiskiem „Annales” 1945–1989, Warszawa 2010.
5. J. Topolski, XVI Międzynarodowy Kongres Nauk Historycznych w Stuttgarcie 25 sierpnia-1 września 1985, „Kwartalnik Historyczny” 93, 1986, s. 925-929.
6. 16. Internationaler Kongreß der Geschichtswissenschaften. Ansprache bei der Eröffnungssitzung in der Liederhalle in Stuttgart (25. August 1985), [w:] R. v. Weizsäcker, Reden und Interviews, cz. 2, Bonn, 1986, s. 41-46.